I. In Holland

Ich kam genau um 18:00 am Mittwoch mit dem Zug in Scha­gen an; nach­dem ich anderthalb Std. zuvor in Schiphol meine zwei Jahre ältere Schwest­er Alie gefragt hat­te, ob ich eine Nacht bei ihr schlafen kön­nte. Ihr Sohn Wil­fried, der dort wohnt und zufäl­lig um 18:30 bei sein­er Mut­ter zum Essen ein­ge­laden war, wartete schon auf mich, und wir sassen pünk­tlich am Tisch in ‘tVeld hin­ter ein­er heis­sen Suppe.
Vor 18 Jahren war auch ihr Mann Leo gestor­ben, als sie völ­lig uner­wartet am Mor­gen neben sein­er Leiche aufwachte!

Dies­mal hat es Derek ähn­lich erwis­cht, den Mann mein­er zehn Jahre jün­geren Schwest­er Ria. (Als sie auf die Welt kam, erzähl te mein Vater zum ersten Mal endlich wo sie herkam!) Derek ging Sam­stagabend noch kurz frische Luft schnap­pen im Wald, wo er vor Jahren mit Kol­le­gen ein ver­i­ta­bles Baumhaus gebaut hat; nach einem sehr heis­sen Tag. Als er nach ein­er Stunde nicht wie üblich zurück­kam, ging Ria ihn im Halb­dunkel suchen und fand ihn leb­los 100m von zuhause auf halbem Weg zum Baumhaus, wo er in einem trock­e­nen Graben friedlich neben seinem Velo lag. Auch sein Vater war schon, wie er jet­zt, mit 66 Jahren gestor­ben an einem Herzinfarkt.

Derek und Ria, die einan­der in der Rudolf Stein­er Schule ken­nen­gel­ernt hat­ten, began­nen vor gut 30 Jahren, einen anthro­posophis­chen Bauern­hof auf dem Land seines Vaters und beschäftigten mit immer mehr Mitar­bei­t­en­den im Laufe der Zeit viele Hun­derte kör­per­lich und geistig behin­der te Leute. Meine Schwest­er Ria ist hier Käser­meis­terin gewor­den und hat sechs Kinder geboren, die alle nach Stein­ers Prinzip­i­en erzo­gen wor­den sind und inzwis­chen selb­ständig agieren.

Die Beerdi­gung zuhause auf dem Bauern­hof war beein­druck­end. Weit über 100 Autos auf ein­er riesi­gen Wei­de. Nach ver­schiede­nen Schätzun­gen waren unge­fähr 400 Leute dort, die alle mit Kaf­fee, Kuchen, Brötchen und heiss­er Suppe verköstigt wur­den. Bei der eigentlichen Abdankung unter mehreren aufges­pan­nten Zelt­däch­ern sassen wir auf eine Woche vorher herkömm­lich prä­pari­erten Stro­hballen. Es war eine beein­druck­ende Würdi­gung und Aufk­lärung über sein charis­ma­tis­ches Wirken gegenüber ein­er­seits dem Per­son­al und den Betreuten und ander­seits gegenüber Behör­den und Geldge­bern. Möge es so möglichst weit­er gehen wie bish­er, war der Tenor! Anschliessend ist er im eng­stem Fam­i­lienkreis kremiert wor­den, und ein paar Stun­den später nah­men sie ihn in eine Urne wieder mit nach Hause.

Antje und meine Wenigkeit sind anschliessend zum Brud­er Willem nach Schi­jn­del heimge­gan­gen für zwei Nächte und haben ihm geholfen, des Unkrauts in seinem Garten Herr zu wer­den, das seit ein paar Tagen sein Gemüse zu über­wuch­ern dro­ht! Heute Sam­stag hat er uns in Den Bosch auf den Zug geset­zt. Antje nach Roosendaal und mich nach Schiphol aufs Flu­gi nach Basel.
Sam­stag (drei Tage später!)im Zug nach Solothurn hab’ ich diese 100 Zeilen fer­tig geschrieben!

Dirk
Dirk, ga zo door en ge zult Spin­oza het­en!
Br. Willem

Brud­er W.
Spin­oza war ein rein­er Sozial­ist. Ich hinge­gen sollte mich benehmen wie ein Kap­i­tal­ist, schon gegenüber mein­er Part­ner­in (Pinia), oder ich muss meinen Teil z.B. der Fam­i­lie ver­schenken, die damit völ­lig über­fordert wäre! Siehst du einen besseren Weg?
Meinen Teil ein­er Stiftung übergeben vielle­icht? Wenn‘s meine Part­ner­in erlaubt?
Brud­er D.

Van­wege de syn­on­imiteit van onze 2 gestor­vene zwa­gers heb ik‘t er ook nu met Alie weer over gehad dat ik er nog alti­jd een beet­je een slecht geweten van heb dat ik niet op de begrafe­nis van Leo was! Zij reageerde met: er zijn ook anderen niet gekomen! Ik begreep daaruit dat ze geen ouwe koeien uit sloot wilde halen.

Van de week belandde jam­mer genoeg de over­li­j­den­skaart van Derek, die was gead­resseerd aan Dirk en Karin; in Pinia‘s brieven­bus, wat een woedeuit­barst­ing Pinia‘s tot gevolg had!

Ja broer Willem, ik weet niet of ‘t een zin heeft voor jouw (voor ons?), nog meer smerige was te wassen! Of te hopen dat met de tijd alles vanzelf schoon wordt (is) !? Maar ik beant­wo­ord je vra­gen in ieder geval.

Wat de ver­bouwing betre­ft. Dat heb ik tussen m‘n 2 grote vakanties met Madeleine & Heinz voor­bereid en de opdracht daags voor de Afrikareis aan de diverse handw­erk­er ver­stu­urt. De rekenin­gen betal­en we in ‘19 & ‘20 fifty-fifty zodat we 2 jaar prak­tisch geen belast­ing betal­en moeten!

De voor­berei­d­ingsweek (steigers, zon­nescher­mde­mon­tage, mise-en-place) van de Fr. 200’000.- ombouw (4th. lev­el-west) is achter de rug. Maandag begin­nen ze het eerste (van 7!) 3‑voudige raamkoz­i­jn uit te wis­se­len tot het eind van de week. Bin­nen werken die com­put­er­f­reaks; waar­van de helft vakantie heeft, gewoon verder! Aan’t eind v/d maand wordt dan de gehele west­kant gecon­serveerd ; grijs/ antra­ciet, zoals de rest.
Ook de milieu-inge­nieurs, aan de oost­kant in de vroegere Por­tuges­en­club, wordt de mor­gen­zon te heet. De ramen wor­den gedeel­telijk spiege­lend en van lamellen voorzien.

Gis­teren was ik de hele mid­dag met Janis­sa in ‘t zwem­bad. Voor dat aan­hang­wa­gen­t­je achter m‘ fiets wordt ze langza­am te groot, dus heb ik haar voor op de stang genomen. Dat vond ze prachtig! De grote attrac­tie daar is de 100m lange donkere gli­j­tun­nel met ster­ren­hemel, waarin jong & oud de oer­schree­uw oefent. De eerste 3 keer ging ik ook mee; 4/5 min. op de trap naar boven in de rij.
Janis­sa kon er maar niet genoeg van kri­j­gen. Iedere keer; «nog één keert­je» Na een kleine ver­snaper­ing moest ik me daar weer een uur in geduld oefe­nen.
Wat Leo betre­ft heb ik zo 10 j. gele­den een houten sculp­tu­ur; die Hans B. (v. Riet!) kwi­jt wilde, bru­in geschilderd en op de sokkel met gouden hoofdlet­ters LEO geschilderd. Die staat noch steeds in de Club halfweg de trap. Een foto ervan heb ik Alie gestuurd!

Ook omdat mijn verbind­ing met Karin sinds «Afri­ka” op losse  staat, ga ik nu iedere zondag, zo om de mid­dag, bij vriend Eddy op bezoek. Voor een goeie maand hebben ze in een spe­ci­aalk­lin­iek uit­gevon­den dat ‘ie dat soort Parkin­son heeft wat niet te stop­pen is, namelijk met de aan­voeg­ing: MSA=Multisysteematrofie, waar­bij een lev­ensverwacht­ing van in doorsnee 3,3 jaar na diag­nose aangegeven wordt!
Ik woon ja in Zuch­wil, maar 10m van de grens met Solothurn, tegen­over ‘t cen­traal sta­tion. 2 km hier­van­daan in ‘t cen­trum van Zuch­wil woont Eddy, in een ouwe boerder­ij op de eerste verdieping, boven de enig­ste ouwe kroeg daar, 2 halve trap­pen naar boven. Daar is ‘ie eind maart vanaf gevallen en heeft z‘n arm gebro­ken. Daar heeft Eddy mij gebeld en ben ik met ‘m in ‘t zieken­huis, en daar hebben ze ver­moed dat ‘ie meer mankeert! 

Ik kom daar in Zuch­wil uiterst zelden en ken daar eigen­lijk nie­mand, maar nu eten we er elke zondag in een ander restau­rant en leer ik ein­delijk de Zuch­wilers ken­nen. Hij kri­jgt nl. 6 keer per week warm eten aan de deur bezorgd, maar op zondag is z’n fam­i­lie (ik!?) ver­ant­wo­ordelijk. Laat­ste zondag heeft Pinia ons uitgen­odigd op ’t ter­ras & zijn we die 2km in goed ander­half uur gelopen (geschuiv­eld!) met 3 keer 10 min. pauze! Het vol­gend week­end komt z‘n enig­ste echte fam­i­lie; zuster Mouis die nog werkt. Ik ben in con­tact met haar. 

Hier op ‘t ter­ras is de grote ren­o­vatie begonnen met het uitwisse­len van de ver­roeste 45 graad schuine onder­la­gen waar die alu­mini­um koz­i­j­nen op lagen! Gelukkig was ‘t droog en niet zo heet en nu na 3 dagen zit­ten de nieuwe 3‑voudig (!) ver­glaas­de ramen er al weer in.

Keurig Willem, ten­min­ste een­t­je LISA die trouwt met als pun­t­je op de i ‘t vol­gend jaar nog een opazeg­gert­je als ‘t absolute hoogtepunt! Gefe­lici­teerd jul­lie!
En ja, je hebt knappe kinderen en ze schi­j­nen niet dom te zijn dus de appel valt niet ver v/d boom!

Ik was net bij Eddy als je me schreef! Ik heb ‘m jouw tekst voorgelezen, bespro­ken en ges­tu­urd. Veel ervan wis­ten we al. Maar ik wist niet dat ‘t jouw spe­cial­isme was. Wat de ver­zorg­ing (omman­tel­ing!?) betre­ft zijn ze hier geloof ik even­zo op ’t zelfde niveau,‘t wordt echter van de gemeente Zuch­wil uit geregeld.

Hij was ja een maand in zo‘n para­medis­che klin­iek (voor Parkinson/Alzheimer/Neurologie) voor onder­zoek om uit te vin­den wat hij nou pre­cies heeft. Hij was daar net in ergother­a­peutis­che behan­del­ing toen we hem bij de Neuen­burg­ersee bezocht­en met Ron­ny & Jan; Ines reed! Zijn toe­s­tand is vrij sta­biel sinds hij weer thuis is. Hij loopt nog vrij rech­top, heeft geen stu­ip­trekkin­gen en/of blauwe han­den.
Ze zoeken ja een andere won­ing voor hem en daarom komt elke dag een uur lang een man langs aan­wi­jzin­gen geven/controleren en wegruimen wat hij uit­ge­sor­teerd heeft. Hij is ja hier een zoge­naamde «Mes­si»!; is in de laat­ste 20 jaar 3 keer ver­huist. Iedere ver­huiz­ing met een gehu­urd bus­je (of ‘t bus­je v/d baas) duurde 3 maan­den en moest hij voor 2 wonin­gen huur betalen!

Ik heb me ja ook voorgenomen wat actiev­er te wor­den, m‘n tijd beter in te delen en ben ook uit eigen kracht fit­ter gewor­den; zwem iedere dag 1 km. stroomafwaarts!
Vriend Jan Miede­ma; de enig­ste fam­i­lie van z‘n moed­er die in feb­ru­ari 100 word en nog vrij zelf­s­tandig in Rot­ter­dam woont kwam gis­teren na een week terug. Het wordt wel langza­am zeuren met haar; zegt hij!

Willem
De kolen met de groot­ste kluiten eraan hebben de reis over­leeft! En een bakkie met pri­jstekkies moet ik noch kopen! Zo komt Jan splin­ter beter door de win­ter! Onze voet­bal­lerin­nen zijn niet slecht maar zondag tegen de Ami’s wordt ‘t bru­taal!
Wat ‘t schri­jven betre­ft probeer ik steeds met zo weinig mogelijk woor­den zo veel mogelijk te zeggen! Als ik schri­jf vergeet ik de tijd! In Olten ver­gat ik daarom zowat over te stap­pen! Ik vind ‘t daarom een goeie gele­gen­heid de tijd uit te schake­len, oftewel dood te slaan! Ik hoop daar­bij, me het beleefde beter herin­neren te kun­nen en op de juiste plaats in de geschiede­nis te zetten/weten.

Die song van Herm. v. Veen die Goli­jn zong en dat ik niet kende (kon) vond ik uiterst roerend! Ik kon m‘n tra­nen amper terug houden en dat zegt me zeer veel! Van de andere kant gezien kan je ook van een per­fecte dra­maturgie spreken!? Ik ken/kon Derek en Ria vrij goed en ook ‘t antro­posofis­che sys­teem (leer) v. Rudolf Stein­er. Het is eigen­lijk ook een soort geloof, maar met een solid­ere Basis als ons ver­erfde geloof.
O. A. ook van­wege Sarah. We zijn elk jaar min­stens 2 keer in ‘t Buech­hof; Ker­st­markt & gesprek over Sarah‘s ontwik­kel­ing. Vol­gende maand werkt ze daar alweer 20 jaar! Met 3 collega‘s hebben ze daar een klein feestje geor­gan­iseerd! Hoewel het daar nog iets grot­er is als de 5‑sprong is het in ieder geval vergelijk­baar met de 5‑sprong. Ik heb overi­gens onder­weg van ‘t Veld naar Vor­den 4 keer aan Ton gevraagd of ’ie ff stop­pen wilde om die mooie bloe­men langs de weg en in de berm te plukken, maar hij reed steeds gewoon door! 

Ha Dirk,
De kolen staan er inmid­dels goed bij, de groene kool het minst. Je hebt de boerenkool wel erg dicht bij elka­ar gezet! Dat deed ik in Swol­gen ook met mijn kleine tuin­t­je. Oploss­ing: Tij­dens het oog­sten uit­dun­nen en als er een­t­je uit­valt hoef je niet in te boeten! Best hand­ig. De prei staat er ook in, daar­voor wat bonen, aard­beien en aar­dap­pe­len verwijderd/geoogst, zodat er wat meer ruimte is. Alles redelijk op orde nu mede dank zij jul­lie hulp. Dat scheelt echt en ik vond het ook heel leuk dat jul­lie mee­hielpen en dat jij je echt bekom­merde om de plan­t­jes of ze het wel zouden halen.
Heb je Derk beter leren ken­nen! Wat vond je van zijn filosofis­che beschouwin­gen over de com­post als metafoor voor het lev­en, de woor­den en gezan­gen (ik hou van jou anders van Her­man van Veen: zie de tekst onder) van de dochters, de samen gezon­gen canon in het Duits?
Het was een niet religieuze bijeenkomst met wel wat antro­posofis­che invloe­den. Er was natu­urlijk geen «ter aarde bestelling». Het gezin is kort (omdat het daar een «koude» omgev­ing is) bij elka­ar geweest in het cre­ma­to­ri­um en heeft de kist in de oven geschoven zien wor­den of zelf gedaan. Om de as op te halen zal een afspraak gemaakt wor­den en daar­na zal de as een keer ver­strooid wor­den op ceremoniële/rituele wijze, waarschi­jn­lijk in het bos, dunkt me, miss­chien op de plaats des onheils. Ik vond het indruk­wekkend om Derk zijn laat­ste gang te vol­gen naar de boomhut en stil te staan bij de plaats waar hij werd gevon­den, waar Derk zijn laat­ste adem heeft uitgeblazen.

Wat vond je van al die biol­o­gis­che bloe­men die mensen had­den meegenomen uit hun eigen tuin en die iedereen weer in de hand gedrukt kreeg, toen we een ere­haag vor­m­den, waar­na we de bloe­men weer op de kist kon­den leggen.

Je bent mooi niet mooier je bent anders mooi 
Je bent lief niet liev­er je bent anders lief 
Je bent zacht niet zachter je bent anders zacht 
Je bent wijs niet wijz­er je bent anders mooi lief zacht Weet..
‘k hou van jou ‘k hou van jou ‘k hou van jou anders 
‘k hou van jou ‘k hou van jou ‘k hou van jou anders 
Je bent gul niet guller je bent anders gul 

Je bent goed niet beter je bent anders goed 
Je bent trouw niet trouw­er je bent anders trouw 
Je bent dik niet dikker je bent anders dun gul goed trouw 
‘k hou van jou ‘k hou van jou ‘k hou van jou anders 
‘k hou van jou ‘k hou van jou ‘k hou van jou anders.